Poferment z biogazowni rolniczej wytworzony na bazie przefermentowanej masy roślinnej, oprócz częściowo rozłożonej materii organicznej zawiera również mineralne składniki odżywcze dla roślin oraz biomasę pożytecznych drobnoustrojów, dlatego można go stosować jako nawóz organiczny.
Obecnie niewiele jest badań dotyczących obecności bakterii promujących wzrost roślin (PGPR – Plant Growth Promoting Rhizobacteria) w pofermencie. Przeprowadzone w Katedrze Gleboznawstwa i Mikrobiologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu analizy mikrobiologiczne pofermentu z biogazowni rolniczej jednoznacznie potwierdziły w nim obecność bakterii z gatunku Bacillus subtilis, Bacillus amyloliquefaciens, Bacillus megaterium oraz Pseudomonas fluorescens, które uznawane są za biologiczne czynniki kontroli patogenów roślinnych oraz mikroorganizmy wspomagające wzrost roślin. Wymienione bakterie po wprowadzeniu do gleby wraz z pofermentem kolonizują ryzosferę, czyli strefę gleby przy korzeniu roślin i poprzez różnego rodzaju mechanizmy o charakterze pośrednim i bezpośrednim optymalizują plonowanie roślin uprawnych.
Bezpośrednia aktywacja wzrostu roślin polega na dostarczeniu roślinie składników odżywczych m.in. jonów fosforanowych (PO43-) i amonowych (NH4+). Pożyteczne bakterie poprzez produkcję różnego rodzaju enzymów (proteaza, ureaza, deaminaza, celulaza, fosfatazy, dehydrogenazy itd.) mineralizują bowiem materię organiczną wprowadzoną do gleby, a tym samym przyczyniają się do udostępniania roślinom składników mineralnych oraz tworzenia związków próchnicznych.
Syntezują ponadto fitohormony (auksyny, gibereliny, cytokininy), które stymulują rozwój roślin, na przykład zwiększają powierzchnię chłonną korzenia, co przyczynia się do aktywizacji pobierania substancji odżywczych przez roślinę oraz czyni ją bardziej odporną na suszę.
Wykazano, że niektóre z powyższych bakterii zdolne są również do udostępniania roślinom jonów fosforanowych (H2PO4–) z nierozpuszczalnych minerałów fosforowych występujących w glebie w postaci fluoroapatytu – 3Ca3(PO4)2·CaF2 i hydroksyapatytu – 3Ca3(PO4)2·Ca(OH)2.
Natomiast pośredni sposób stymulacji polega na ochronie rośliny przed skutkami działania fitopatogenów. Wykazano, że niektóre gatunki bakterii z rodzaju Bacillus oraz Pseudomonas poprzez produkcję antybiotyków, enzymów litycznych, czy sideroforów (związków chelatujących żelazo) wykazują działanie antagonistyczne m.in. w stosunku do patogenów takich jak Fusarium oxysporum, Fusarium verticillioides, Fusarium solani, Phytophthora capsici, Rhizoctonia solani, Sclerotinia sclerotiorum, Colletotrichum musae.
Właściwości metaboliczne Bacillus subtilis, Bacillus amyloliquefaciens, Bacillus megaterium oraz Pseudomonas fluorescens sprawiają, że niniejsze bakterie znajdują zastosowanie w poprawie żyzności oraz stanu zdrowia gleb, co ma ogromne znaczenie dla zrównoważonego rolnictwa. Z punktu widzenia rolnictwa precyzyjnego, ochrony środowiska, jak również ochrony zdrowia ludzi i zwierząt stosowanie pofermentu z biogazowni rolniczej ze względu na obecność w nim pożytecznych mikroorganizmów jest doskonałą alternatywą dla nawozów syntetycznych, umożliwiającą dodatkowo ograniczenie zużycia chemicznych środków ochrony roślin.
Prof. UPP dr hab. Agnieszka Wolna-Maruwka
Katedra Gleboznawstwa i Mikrobiologii
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
