Poferment jest produktem ubocznym procesu fermentacji metanowej i stanowi 85-95% masy substratów użytych do produkcji biogazu.
Zgodnie z Ustawą o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. (Dz. U. z 2022 r., poz. 699)poferment z biogazowni jest odpadem, dla którego prowadzony jest odzysk metodą R10(Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 stycznia 2015 r. w sprawie procesu odzysku R10; Dz. U. z 2015 r., poz. 132) i może być wykorzystywany do celów nawożeniowych w rolnictwie. Według Ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. z 2021 r., poz. 76 z późn. zm.). możliwa jest również jego rejestracja i wprowadzenie do obiegu jako nawozu organicznego lub środka poprawiającego właściwości gleby. Wykaz tego typu nawozów znajduje się na stronie IUNG Puławy.
W pofermencie znajdują się resztki substancji organicznej, które nie uległy fermentacji, pożyteczne bakterie przeprowadzające proces wytwarzania metanu oraz istotne z punktu widzenia żywienia roślin związki mineralne. Nie występują w nim żadne substancje toksyczne, ponieważ spowodowałyby zahamowanie procesu fermentacji metanowej, uniemożliwiając bakteriom produkcję biogazu.
Jego skład i właściwości nie są stałe i zależą m.in. od rodzaju surowca użytego w biogazowni (masa roślinna różnego pochodzenia, gnojowica świńska i/lub bydlęca, odpady z przemysłu spożywczego, pomiot kurzy, odpady z uboju zwierząt), warunków zachodzenia procesu fermentacji metanowej oraz rodzaju jego frakcji (ciekła lub stała), różniących się składem chemicznym. Frakcja ciekła ma bowiem niższą zawartość NPK, niż frakcja stała. Bardzo często po separacji frakcja ciekła jest uboga w fosfor, dlatego pierwiastek ten powinien być uzupełniany nawozami mineralnymi w zależności od wymagań żywieniowych uprawianej rośliny.
Zawartość suchej masy pofermentu w zależności od jego pochodzenia mieści się w zakresie od 4 do 7%, zawartość materii organicznej wynosi około 80%, natomiast wartość pH waha się w granicach od 7,5 do 8,7. W przeliczeniu na metr sześcienny świeżej masy zawiera 1,5 – 3,6 kg oraz 3,5 – 9,5 kg oraz 3 – 6 kg azotu ogólnego (Nog). Przy czym koło 80% Nog występuje w formie amonowej.
Skład chemiczny pofermentu, w szczególności wysoka zawartość łatwo dostępnej dla roślin formy amonowej azotu sprawia, że jego wartości nawozowe są zbliżone do nawozów naturalnych (obornik, gnojówka, gnojowica). Jednakże jego stosowanie przyczynia się do mniejszej w stosunku do nawozów naturalnych emisji odorów. Natomiast stosunkowo wysokie pH pozytywnie wpływa na odczyn gleby, zwiększając dostępność składników pokarmowych dla roślin, co podnosi wartość nawozową pofermentu.
Prof. UPP dr hab. Agnieszka Wolna-Maruwka
Katedra Gleboznawstwa i Mikrobiologii
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
